به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ براساس مصوبه مجلس، سال‌آینده در قیاس با سال‌جاری ۴۰ درصد کمتر ارز ترجیحی به واردات ۷ قلم کالای اساسی تعلق می‌گیرد. مجلس در شرایطی ارز ترجیحی واردات کالاهای اساسی در سال 1403را نسبت به سال جاری، 5 میلیارد یورو کاهش داده است که به نظر می رسد همین کاهش تخصیص ارز، ممکن است بازار را با آشفتگی و سردرگمی مواجه کند؛ هر چند باید نظارت دقیق صور گیرد که همین 10 میلیارد یورو ارز هم، به جا و به واردکنندگان معتمد که به فکر سفره های مردم هستند، ارایه داده شود. مجلس تصمیم دارد در راستای کاهش ناترازی بودجه ،1403میزان تخصیص ارز ترجیحی مربوط به کالاهای اساسی و دارو را کاهش دهد.
تصمیمی که از نظر کارشناسان اقتصادی، علاوه بر اینکه تورم زاست، سردرگمی و آشفتگی در بازار کالاهای اساسی به ویژه مرغ را به همراه خواهد داشت؛ زیرا تولیدکنندگان نمی توانند در فضای مبهم، به درستی برای روند تولید برنامه ریزی کنند. چند روز پیش بود که مجلس شورای اسلامی، در جریان بررسی جزئیات لایحه بودجه سال آینده در بخش هزینه ای، پیشنهادی مربوط به تخصیص 10 میلیارد یورو برای واردات کالاهای اساسی کشاورزی، دارو و تجهیزات مصرفی پزشکی مطرح کرده است.
پیشنهادی که قطعا می تواند تغییرات زیادی در شرایط تامین کالاهای اساسی ایجاد کند؛ چراکه در سال ،1402 فقط بخش کشاورزی 15 میلیارد یورو ارز ترجیحی دریافت کرده است و حالا که کل سقف ارز ترجیحی پرداختی دولت 10 میلیارد دلار است، به این مفهوم خواهد بود که با در نظر گرفتن نیازهای ارزی بخش دارویی و تجهیزات پزشکی، در خوشبینانه ترین حالت، سهمیه ارزی بخش کشاورزی به نصف کاهش می یابد. از آنجا که بخش عمده ارز تخصیصی بخش کشاورزی، صرف واردات نهاده های دامی می شود و صنعت طیور ایران به طور کامل به نهاده وارداتی که امکان تامین آن در داخل وجود ندارد؛ وابسته است، چه سرنوشتی در انتظار قیمت مرغ و سفره جامعه خواهد بود؟سفره ای که گوشت قرمز 700هزاَر کشیده، آیا دیگر رنگ مرغ تومانی از آن پ را هم به خود نخواهد دید؟
سخن منتقدان کاهش ارز ترجیحی چیست؟
افزایش تورم در جامعه آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در خصوص تصمیم مجلس برای کاهش ارز ترجیحی کالاهایی اساسی گفت: هر گونه کاهش سهمیه ارز در کالاهای اساسی و تبدیل کردن آن به ارز گران تر، مسلما تورم زا است. به خصوص اینکه در مورد کالای اساسی که قادر به تولید آن در داخل نیستیم، به دلیل رشد جمعیت، نیاز به افزایش واردات داریم؛ بنابراین تخصیص ارز یارانه ای آن باید بیشتر شود و نه کمتر؛ هر چند باید حتما رصد شود که این ارزها، به مصرف واردات واقعی و بدون بیش اظهاری می رسند و در سفره مردم اثر خود را به جای خواهند گذاشت.
او اضافه کرد: اگر در ارزی که تخصیص می دهند مثل قضیه چای دبش رخ دهد، توزیع ارز ترجیحی بدون تاثیر می شود. مثال فردی برای کالای اساسی نظیر روغن ارز گرفته باشد که واردات انجام دهد، بعد محصول وارداتی را بسته بندی کند تا به جامعه با قیمت مناسب عرضه کند؛ اما به جای این کار، نرخ محصول را با ارز 50 هزار تومانی و اکنون حتی 60 هزار تومانی محاسبه کند و کسی هم روی عملکردش نظارت نداشته باشد.
بغزیان گفت: اگرچه این مشکلات وجود دارد؛ اما راه حلش این نیست که ارز ترجیحی را حذف کنیم؛ بلکه باید دلار ارزان را به فرد معتمد بدهیم تا یارانه را در جامعه توزیع کند؛ نه اینکه به خاطر سوء نظارت، فشار روی سفره مردم بیاوریم.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران تاکید کرد: به نظر من این تصمیم تورم زا است؛ اما برآوردی از اینکه این تصمیم چه تاثیری در ایجاد تورم می گذارد، ندارم؛ زیرا کار آماری نیاز دارد و باید خیلی از فاکتورها را در نظر گرفت؛ اما مسلما این تصمیم بهانه خوبی برای گرانی می شود.
وی افزود: فردا تولیدکننده بیسکوئیت و کیک هم می خواهد قیمت محصولش را افزایشبدهند و بگوید که سهمیه ما کم شده و روغن گران خریدیم ومسلما این تصمیم سهم خود از تورم را دارد اما اگر برای آن عدد بگوییم، غیر حرفه ای است. افزایش قیمت ها تحت تاثیر بار روانی بغزیان ادامه داد: بار روانی ناشی از این خبر می تواند گرانی بیاورد. اگر دولت بگوید چیزی حذف نشده و حجم ارز ترجیحی را اضافه هم کردیم، به دلیل بی اعتمادی شدیدی که نسبت به این صحبت ها وجود دارد، چنین خبری اثر منفی خود را خواهد داشت.
او اضافه کرد: بخش عمده خوراک طیور وابسته به خارج است. در نتیجه باید انتظار داشته باشیم که سال آینده گوشت مرغ جهش قیمت پیدا کند؛ بنابراین به جای این تصمیم، باید نظارت را تقویت کنیم. اگر این یارانه قطع شود، تولیدکنندگان خرد صنعت طیور متضرر می شوند و تولید را کم می کنند یا اینکه شروع می کنند به کاهش کیفیت خوراک طیور و این رفتار مسایل بهداشتی برای جامعه ایجاد می کند.استاد اقتصاد دانشگاه تهران تاکید کرد: به نظر من کاهش ارز ترجیحی کالاهای اساسی کار غلطی است.
اثرات کاهش ارز ترجیحی
به جای این کار باید این ارز را به افراد مطمئن بدهند که واردات نهاده انجام داده و آن را توزیع کنند. ایجاد اختلال در تصمیم گیری حسن مهربانی یگانه، استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران نیز درباره اثر کاهش ارز ترجیحی بر قیمت تمام شده مرغ، به اقتصاد آنالین گفت: متاسفانه ما نمی دانیم که دولت قرار است تخصیص ارز ترجیحی را برای کدام یک از نهاده ها کاهش داده یا متوقف کند؛ در نتیجه تخمین تاثیر این تصمیم بر بخش تولید دشوار می شود.
او تاکید کرد: این حرف ها برای بازار سم است؛ مگر اینکه ارز ترجیحی حذف شود و قیمت آزاد شود همچنین اجازه بدهند که بازار کار خودش را انجام دهد.به گفته این استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، اگر دولت بخواهد ارز را بردارد، باید مشخص باشد که این حذف برای سویا، ذرت یا هر دوی این نهاده ها انجام می شود یا خیر.
زیرا برای تخمین تاثیر افزایش قیمت هر یک از نهاده ها بر قیمت تمام شده مرغ، فرمول روشن و مشخص وجود دارد و در این رابطه هیچ پیچیدگی وجود ندارد.او افزود: اما این تصمیم دولت، عدم قطعیت در زمان تصمیم سازی تولیدکنندگان را افزایش می دهد و بازار را دچار سردرگمی در تصمیم گیری می کند.
وقتی بازار دچار سردرگمی شود، گوشت سفید تولید می شود و در تولید مساله ای نخواهید داشت اما قیمت عرضه به این بستگی دارد که چه اتفاقات دیگری در بازاررخ خواهد داد. مهربانی بیان کرد: عدم قطعیت باعث می شود که تولیدکننده و مصرف کننده گیچ شوند. تصمیمات عجولانه بگیرند یا تصمیم نگیرند و فقط نگاه کنند.
این به اقتصاد رفتاری آنها باز می گردد. عدم قطعیت ایجاد شده، منطق تصمیم گیری را به هم می ریزد. افراد منطقی تصمیم نمی گیرند، هر کسی یک جور تصمیم می گیرد و چون نمی دانیم چه اتفاقی رخ می دهد، بازار به سمت آشفتگی و سردرگمی می رود. او تاکید کرد: ما همیشه تحلیل را در سایهثبات و قطعیت ارائه می دهیم. خود بازار فی نفسه هر روز دارای نوسان است. اگر قیمت هیچ تغییری نکند، باز هم در بازارشاهد نوسان هستیم زیرا مثال برخی
مصرف کنندگان تصمیم می گیرند بدون توجه به قیمت ها، نیاز دو ماهشان را یکباره خرید کنند.
استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران گفت: تا سه هفته گذشته قیمت دلار حول و حوش 50 هزار تومان نوسان می کرد اما اکنون قیمت دلار یک بازی دیگر می کند. به علاوه اینکه بازار به دلیل اختلالات بین المللی و جنگ ترسیده است وپولش را به دلار تبدیل می کند. همه این مسایل بر بازار تاثیرگذار است. برای مرغ هم شرایط همین طور خواهد بود. این آشفتگی، سردرگمی، عدم قطعیت و گیجی اختلال در تصمیم گیری ایجادمی کند.
